*******

Τουμπελέκι

Το παραδοσιακό ελληνικό τουμπελέκι ή στάμνα (κακώς χρησιμοποιείται

από πολλούς η ονομασία τουμπερλέκι) είναι ένα πήλινο κρουστό σε σχήμα

μισής κλεψύθρας. Στο μεγαλύτερο άνοιγμα στερεώνεται το δέρμα με

διάφορους τρόπους (συνήθως κόλλα και σχοινί). Το δέρμα είναι από

κατσίκα, ενώ σπανιότερα από γάιδαρο, ψάρι, φίδι, κύστη ζώου, κ.α.

Το ύψος του οργάνου είναι 30 με 50 εκατοστά και σπάνια φτάνει μέχρι και

70 εκατοστά. Σήμερα το συναντάμε σε μεγάλη ποικιλία με το ηχείο

κατασκευασμένο από μπρούτζο, αλουμίνιο, ξύλο και με το πλαστικό να

αντικαθιστά για λόγους πρακτικούς το δέρμα καθώς δεν το επιρρεάζουν

καιρικές συνθήκες όπως το κρύο και η υγρασία. Στον αραβικό κόσμο

ονομάζεται ταραμπούκα, ταρμπούκα και το ηχείο της κατασκευάζεται

από χυτό αλουμίνιο σε πάχος περίπου 10 χιλιοστών ή πηλό. Το δέρμα ή

πλαστικό στερεώνεται σε στεφάνι που με τη σειρά του εφαρμόζεται και

συγκρατείται στο μεγάλο άνοιγμα του ηχείου από ένα μεγαλύτερο στεφάνι

με κλειδιά που δίνουν την δυνατότητα του κουρδίσματος. Στα πήλινα

όργανα τα δέρματα στερεώνονται με τον συνδυασμό κόλλας και σχοινιού

και έχουν το ζέσταμα σαν μόνο τρόπο κουρδίσματος. Το αφρικάνικο

ντζέμπε είναι ξύλινο (σκαφτό σε κορμό), το κατσικίσιο δέρμα είναι

περασμένο σε ξύλινο στεφάνι που συγκρατείται και κουρδίζεται με ένα

σχοινί. Το πρώην «αφρικάνικο τηλέφωνο» είναι πολύ δημοφιλές σε

Σενεγάλη, Γουΐνέα, Ακτή Ελεφαντοστού και Μάλι. Τα τελευταία χρόνια

είναι το δημοφιλέστερο κρουστό της Αφρικής στην... Ευρώπη! Συγγενή

αφρικάνικα κρουστά είναι τα μπουκαραμπού, ζαμπάρ, ταμ-ταμ και

ζουρούμπα από την Ν. Σενεγάλη. Επίσης ξύλινο είναι το παραδοσιακό

περσικό τουμπέκ, ζαρμπ ενώ πήλινο είναι το ζερμπακάλι που συναντάμε

στο Αφγανιστάν . Στην παραδοσιακή μουσική της Ταΰλάνδης και της

Καμπόντζης ονομάζεται Θον και το δέρμα του είναι από φίδι. Το θον

Chartie έχει ξύλινο ηχείο ενώ το θον Mahorie πήλινο και είναι λίγο

μεγαλύτερο. Το θον παίζεται ταυτόχρονα με το ραμάνα.

*******

^{(Παραδοξολόγος, ©2005)}